دیوار بزرگ گرگان یا دیوار سرخ که در متون قدیمی با نام مار سرخ نیز نامیده شدهاست دیواری تاریخی است که از کنار دریای خزر در ناحیه گمیشان آغاز شده و تا کوههای گلیداغ در شمال شرق کلاله ادامه مییافتهاست. هماکنون تقریبا تمام این دیوار از میان رفتهاست و تنها بخشهای کوچکی از آن که در زیر خاک مدفون مانده، باقی است. دیوار تاریخی گرگان پس از دیوار چین(به طول شش هزار کیلومتر)، بزرگترین دیوار دفاعی جهان است. این دیوار عظیم تاریخی که ۲۰۰ کیلومتر طول دارد در ۲۹ تیرماه سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی رسیدهاست.
عکس این دیوار نخستین بار توسط اریک اشمیت خلبان آمریکایی ثبت شد. آقای اشمیت خبرنگار آمریکایی که با هواپیمای خود در سال ۱۳۱۶ از نقاط باستانی ایران عکاسی میکرد، در منطقه گرگان دیوار قرمز رنگی را دید که از سمت دریای خزر به طرف کوههای گلیداغ امتداد دارد. او از این دیوار عکس گرفت و این عکسها سندی برای تحقیقات باستان شناسان ایرانی و خارجی بر این دیوار شد.
پیشینه
قدمت این دیوار که از آجرهای گلی سرخ رنگ ساخته شده به دوره ساسانی باز میگردد. یک تیم باستانشناسی مرکب از محققان ایرانی و بریتانیایی موفق شدهاند تاریخ احداث آنرا سده ۵ و یا ۶ میلادی تعیین کنند. پادشاهان ساسانی که با امپراتوری روم شرقی جنگهای مداومی داشتند از سوی شمال نیز با تهدید قوم هون (Hun) و دیگر اقوام شمالی رو به رو بودند. بنابراین دیوار میتوانست محل رخنه این اقوام را به داخل ایران در فواصل کوهستانهای قفقاز و خط ساحلی دریای مازندران ببندد.